سپس علل بوجود آمدن حادثه آوار مورد توجه قرارگيرد و در انتها نحوه صحيح آوار برداری و دستورات ايمني درباره پيشگيری از حادثه آوار ذكر گردد.

اجزاء تشكيل دهنده ساختمان :

1) پی:

پی هاـ ستونها ـ سقف پی ـ ديوارها ـ كف كاذب ـ سقف كاذب ـ تيرريزی ـ خرپاها ـ تبديل ها ـ  در ها و پنجره ها.

پی ها اساس و بنيان ساختمان سازی است و بستگی به نوع زمين دارد. جهت احداث ساختمان ابتدا زمين را بين 80 تا 100 سانتيمتر در زمين های سفت گودبرداری می كنند. در ساختمان های مسكونی بدون زيرزمين پس از پی كنی و شفته‌ريزی، پی سازی شروع می گردد.

انواع پی :

پی آجری برای ساختمان های آجری و پی بتونی برای ساختمان های اسكلت فلز و بتونی .

پی ها بايد بتوانند بار ديوارها و سقف و تمامی ساختمان را تحمل كنند.


2) ديوارها:

شامل : الف ـ ديوار باربر كه علاوه بر خاصيت همه ديوارها، خاصيت باربری ساختمان را نيز دارا می باشد.

ب ـ ديوار های غيرباربر كه براي جدا سازی ساختمان بكار مي رود.



خواص عمومي ديوارها:

محافظ صوت، محافظ رطوبت از داخل زمين ديوار محافظ و جداكننده ساختمان از محيط خارج.

3) ستون:

جهت ساختن يك ستون از دو آهن يا دو ناودانی استفاده نموده و اين دو با فاصله يا بدون فاصله كنار هم توسط نبشی روی پليت جوش شده و پليت و نبشي بوسيله چهار آرماتور بنام بولت با بتون فونداسيون درگير می شوند.



4) فونداسيون:

پی سازی و محل قرار گرفتن ستونها و پيوستن آنها به يكديگر در يك ساختمان را مجموعاً فونداسيون گويند.

تمام اتصالات بايد توسط جوش يا پرچ يا پيچ انجام گيرد. ناگفته نماند كه پيچ مقرون به صرفه نيست و احتمال افتادن دارد.


5) خرپاها ( تيرريزيهاي مشبك) :

عضوی است از يك ساختمان بصورت اسكلت، كه متشكل شده باشد از ميله‌های مستقيم كه توسط مفصل های بدون اصطكاك به يكديگر متصل شده باشند و انواع مختلف دارند.


5) شناژ :

استخوان بندی كف ساختمان بوده كه بار را بطور يكنواخت تحمل می كند و از بتون آرماتور تشكيل شده است؛ در مناطق زلزله خيز شناژ عمودي روی شناژ افقی زده می شود.



6) سقف :

اساسي ترين پوشش ساختمان محسوب مي شود، چون انسان و يا اشياء بايد در زيرسقف در ساختمان تجمع يا اسكان يابند. لازم است بدانيم كه سقف انواع و اقسام داشته كه در شرايط خاص با مصالح مخصوص ساخته مي شوند.


انواع سقف ها :

الف) سقف هاي قوسي مانند طاق ضربي و غيره .

ب) سقف هاي مستوي (پوششي) يا صاف مانند سقف هاي بتوني، فلزي و . . . كه قوسي ندارند.


طرق مختلف انتقال بار سقف عبارتند از:

1ـ بارسقف در ساختمان هايي آجري و سنگي به ديوارها منتقل مي شوند.

2ـ بار سقف در ساختمان هايي كه بصورت اسكلت (پايه اي) (فولادي، بتني، چوبي) است به اسكلت منتقل مي شود.

3ـ بار سقف در ساختمان هاي بصورت مختلط به طرق 1 و 2 منتقل مي شود.


اعمال سقف عبارت است از:

1) انتقال قواي محركه يا ثابت (بارمرده يا زنده) بر روي ديوارهاي پايه .

ـ بارزنده شامل اجسام متحرك روي سقف است مانند انسان، گلدان و  .. .

ـ بار مرده شامل آسفالت، دورچيني روي بام، پوكه هاي شيب بندي سقف و . . .

2)    تقسيم طبقات

3)    مقاومت در برابر حرارت ، صوت ، باران


تقسيم بندي ساختمان ها از نظر مصالح

1ـ اسكلت فلزي                     2 ـ اسكلت بتوني

3ـاسكلت آجري                    4ـ اسكلت چوبي


ساختمان هاي آجري :

در اين نوع ساختمان ها از ديوارهاي محكم جهت حمال بودن بار ساختمان استفاده مي‌گردد. عرض ديوارها 65، 45، 35، 22و 15 سانتيمتر در ساختمان بكار مي رود.

سقف اين ساختمان ها قبل از ابداع پروفيل و آهن، بصورت ضربي بوده است. در ساختمان هاي آجري پي آجري و ديوارهاي حمال بار سقف را حفظ مي كنند. ديوار حمال 35 سانتيمتري و ديوارهاي 22 سانتيمتري كه نيمه حمال مي باشند كه بسيار محكم و ضربه گير زلزله مي باشند.


ساختمان هاي اسكلت فلزي:

در اين ساختمان ها آهن بنيان ساختمان بوده كه ديوارهاي ضخيم از بين رفته و ديوارهاي نازك حتماً به اندازه عرض پروفيل بوجود آمده است. در اين نوع ساختمان طبقات مطرح نيست، بلكه بنا به تعداد دلخواه طبقات محاسبات آن انجام و از كوچكترين فضاهاي ساختمان كمال استفاده مي گردد.

در ساختمان هاي اسكلت فلزي، پي ها بتوني بوده و پس از اتصال پليت (صفحه فلزي ضخيم كه زير ستون قرار مي گيرد) ، باميله هاي مهار به بتون ها و ستون ها توسط نبشي ها با جوش دادن روي پليت آن استوار مي گردد. در اتصال پل ها نيز به ستون ها از نبشي و جوش استفاده مي گردد.

پس از محاسبات انجام شده در ستون ها تيرآهن روي نبشي ها قرار مي گيرند و تيرچه ها در دل پل ها و سقف سازي جوش مي شوند.


ساختمان هاي بتون آرمه :

اين ساختمان ها از آرماتور (ميل گردهاي عاج دار) و بتون تشكيل گرديده ، بدين طريق آرماتور در داخل بتون خاصيت كششي و خود بتون خاصيت فشاري ساختمان را با هم انجام مي دهند. در ساختمان هاي بتوني، بتون نقش اساسي را اجرا و عمر ساختمان را نيز تضمين مي كند.

البته به شرطي كه هنگامي كه بتون ريزي مي شود پس از آن به مقاومت مجانب رسيده باشد ( خاصيت مجانب در طي 28روز پس از بتون ريزي بدست مي آيد)؛ اصولاً بتون از مقدار درصد سيمان ، آب و كراويد ( سنگ شكسته شده ) تشكيل شده است و اگر آرماتور بكار رود اصطلاحاً بتون مسلح گفته مي شود.


ساختمان هاي چوبي :

اين ساختمان ها كلاً از چوب ساخته مي شوند و بيشتر در مناطق جنگلي و نزديك آنها احداث     مي گردد.


علل بوجود آمدن حادثه آوار:

1) فرسودگي ساختمان (عمر مفيد ساختمان به اتمام رسيده باشد).

2) قرار گرفتن بار بيش از حد روي سقف .

3) در معرض رطوبت قرار گرفتن پي هاي ساختمان.

4) ريزش زير پي دراثر فروكش كردن چاه ها و زير ساختمان ها دراثر ريزش كانال ها، قنات ها و..

5) حرارت به وجود آمده در اثر آتش سوزي كه خارج از توان تحمل ساختمان باشد.

6) انفجارات.

7) برخورد اتومبيل به ساختمان يا سقوط ديگر اجسام سنگين به روي ساختمان.

8) هرگونه محاسبه غلط چه در پي كني، مثلاً پي كني در خاك سست و خاك دستي يا ستون ها يا سقف ها و تيرريزي و يا همچنين اگر محاسبات مقاومت مجانب در هنگام ساخت بتون آرمه اشتباه صورت گرفته باشد مي تواند باعث به وجود آمدن حادثه آوار باشد.

9) حوادث طبيعي مانند: زلزله، سيل، طوفان، گرد باد.


مراحل آوار برداري :

كليات آواربرداري داراي سه مرحله مي باشد كه عبارتند از:

1ـ ايمن نمودن محل براي شروع عمليات

2ـ بررسي چگونگي وضعيت محبوس شدگان درآوار

3ـ طريقه عمليات



1ـ ايمن نمودن محل براي شروع عمليات :

الف ـ جلوگيري از سقوط اشياء معلق و ديوارهاي در حال ريزش؛ ( لازم به ذكراين مطلب است كه چنانچه يك جسم 5 كيلوگرمي از فاصله 2 متري فقط با نيروي جاذبه زمين سقوط نمايد سرعت برخورد آن با زمين حدود 5/6 متر برثانيه مي گردد كه چنانچه روي سركسي بيفتد نيروي آن براي شكستن جمجمه او كافي است) اشياء معلق را بايد از ميان برداشت و كاملاً مهار نمود و در قسمت هايي كه احتمال ريزش دارد نبايد عمليات شود، بلكه ابتدا آنها را تخريب يا كاملاً ايمن نموده و سپس شروع به عمليات مي كنيم.

ب ـ قطع آب، برق، گاز شهري ، آب هاي لوله كشي و تحت فشار.

ج ـ از ميان بردن شعله ها و دود و كشف محل نشتي هاي گاز شامل سيلندرهاي گاز و خارج ساختن و حمل آن به نقطه مطمئن.

دـ جلوگيري از ورود و تجمع و هجوم افراد متفرقه در روي آوار و حفظ سكوت جهت تشخيص محل محبوس شدگان.

( پس از تشخيص محل در صورت جواب دادن توسط محبوس شده، با سخنان تسلي بخش به وي اميدواري داده و محل را جهت اقدامات بعدي علامت گذاري مي نماييم ).


2ـ بررسي چگونگي وضعيت محبوس شدگان در آوار:

پس از ايمن سازي محل و براي شروع عمليات، نخستين اقدام پيدا كردن محبوسين در زيرآوار مي باشد كه مي تواند بسته به اقدامات موجود به روش هاي زير صورت پذيرد.

الف ـ براساس گفته شهود: آنهايي كه خود درگير حادثه و يا در لحظه آوار ناظر بوده اند، اولين كساني كه به محل رسيده اند و يا افرادي كه دايماً با افراد آن محل در تماس بوده و از عادات آنها با اطلاعند.

ب ـ با سكوت و صدا كردن در محل آوار.

ج ـ در نظرگرفتن از احتمالات فصلي مثل فصل تابستان و مدارس، احتمالات زماني مثل: شب و ساعت كار اداره ها و كارخانه ها و يا ساعات خواب كه اغلب افراد در اين ساعات در اتاق خواب مي باشند و غيره.

دـ استفاده از دستگاه زنده ياب.

هـ ـ استفاده از سگ.

چنانچه طي هر يك از موارد فوق، محل محبوس شدگان حدس زده و يا پيدا شده باشد      مي بايد با پارچه نواري سفيد اطراف آن را علامت گذاري نمود و چنانچه هواي فشرده و اكسيژن موجود باشد تا شروع اقدامات بعدي، مي توان توسط سوند مخصوص تزريق هوا به مصدوم هوا رسانيد.



توجه:

اگر حادثه آوار در اثر تجمع موادي بر روي سقف و يا كنار ديوار رخ داده باشد و اين مواد مانند ، سيمان به صورت انبوه (فله) ، گچ ياآهك يا ديگر مواد شيميايي (مانند كود شيميايي) بوده باشد. حتماً مضرات و خطرات ناشي از تماس يا تنفس آنها را به همه افراد حاضر در محل بايد اطلاع داد.

الف ـ افرادي كه قبل از وقوع آوار از محل آوار خارج شده و يا به محل آوار نزديك       بوده اند و حادثه را رؤيت كرده اند و يا همچنين پرس و جو از همسايگان.

ب ـ بايستي اطلاعاتي از تعداد افراد محبوس شده و محل آنان درآوار بدست آورد؛ براي اينكار مي توان از افرادي كه خارج شده و يا در لحظات اوليه حادثه در محل حضور داشته اند پرس و جو كرد.

البته بسته به نوع تصرفات ملك و يا توجه به فصل و زمان وقوع آوار بطور تقريبي مي توان از تعداد و محل تقريبي افراد محبوس شده، تصوري بدست آورد و با گفته شهود جمع بندي نمود.

 

نكاتي كه هنگام آوار برداري بايد به آنها توجه نمود:

1) استفاده از وسايل ايمني فردي از قبيل : دستكش ، كلاه، ماسك محافظ گرد وغبار ضروري است.

همچنين افراد تشكيل دهنده تيم نجات بايد پي ها، ستونها و سقف ها را در محل ساختماني كه آوار شده، شناسايي نموده و براي ايستادن و عمليات نقاط محكم را شناسايي و روي آنها قرار گيرند و حد الامكان از خارج از اين مسيرها حركت نكنند.



الف) ايجاد حصار در محل آوار برداري جهت جلوگيري از ورود افراد متفرقه به روي آوار.

ب) استمداد از نيروي انتظامي به منظور جلوگيري از هرج و مرج و برقراري نظم به هنگام عمليات .

ج ) افرادي كه در اثر بروز حادثه آوار، تعادل رواني خود را از دست داده و دچار حملات رواني گرديده اند.

د ) افراد فرصت طلب و سودجو.

2) عدم تعادل به هنگام عمليات باعث خطر مي شود هنگام آوار برداري تكه هاي بزرگ را بايد مراقبت نمود كه بر روي پا نيفتاده و يا با قسمتي از بدن برخورد نكند و همچنين هنگام چرخش بدن پا بر روي تكه هاي ديگر آوار گير نكند.


3) نبايد هنگام آواربرداري به يكديگر تكيه كرد.

4) به هنگام بارگيري دستگاهها و ابزارها براي عمليات بايستي از تعادل كافي برخوردار بود.

5) تجهيزات و وسايل به محل آورده شده نبايد در روي آوار رها شود، زيرا ممكن است هنگام زير رو كردن آوار مدفون شده يا به آن صدمه اي وارد شود.

6) از وسايل ايمني ويژه مخصوص استفاده از تجهيزات خاص مانند عينك مخصوص   برش كاري و جوشكاري و غيره به هنگام عمليات مربوطه، از آنها استفاده گردد .

7) استفاده از دستگاههاي ايمني جنبي كه براي اينگونه ابزارها با توجه به موقعيت بايد به محل عمليات آورده شود. براي مثال: هنگام كار با دستگاه برش كاري كه در محل يا قسمتي كه احتمال آتش سوزي در اثر وجود مايعات قابل اشتعال وجود دارد حتماً خاموش كننده مناسب به محل آورده شود.

8) اگر در قسمتي از ساختمان كه آوار شده، نبايد رفت و آمد كرد با نصب علائم عبور ممنوع يا علائم شبرنگ و طناب به همراه ديگر وسايل هشدار دهنده آن محل را مسدود مي كنيم.

9) براي رفت و آمد تيم نجات دهنده، بايد راه مناسب را انتخاب و آن را علامت گذاري نمود.

10) چنانچه لازم است جهت تسريع كار جرثقيل يا لودر و امثالهم به محل حادثه آورده شود محل قرار گرفتن آنها قبلاً تعيين و از وجود آوار پاك گردد تا ميدان نوركافي براي آنها به وجود آورد.


نكات مفيد ديگري كه مي بايد مورد توجه قرار گيرد :

الف ـ به زمان وقوع توجه شود.

ب ـ آوار برداشته شده از قسمتي، نبايد در جايي ريخته شود كه آوار اوليه وجود دارد.

ج ـ در آوار برداري ، كساني كه در زير آوار زنده بودنشان محرز است به افراد  مرده ارجحيت دارند و باز آنهايي كه با مختصر عمليات آزاد مي شوند به آنهايي كه در شرايط    سخت تري مي باشند هستند.

د ـ به هنگام شب تهيه نورافكن هاي قوي ضروري است كه از راه دور بصورت موازي به محل بتابد تا محيط براي عمليات روشن و مناسب باشد.


اقداماتي كه پس از دسترسي به مصدوم و محبوس حادثه آوار انجام مي گيرد:

پس از دسترسي به محبوسين آوار چنانچه خود به هوش بوده و قادر به حركت باشند با كمك مختصري آنها را خارج مي كنيم، ولي در غيراينصورت بترتيب اولويت اقدامات زير را انجام مي دهيم.

1ـ بازبيني راه هاي هوايي كه در صورت انسداد آن را باز مي كنيم.

2ـ چنانچه تنفسي نداشته باشد اقدام به تنفس مصنوعي مي كنيم.

3ـ وضعيت قلب را معاينه و در صورت نياز اقدام به ماساژ قلبي مي كنيم.

هيچگاه عضوهايي كه در اثر ماندن زير فشار و يا گيركردن بين موانعي كه براي مدت طولاني تحت فشار بوده اند و مشكل خونريزي دارند نبايد به يك دفعه آزاد كرد.

بلكه بايد قبل از رهاسازي عضو بالاي آنرا محكم بست و سپس اقدامات بعدي را انجام داد. (به دليل 1ـ ايجاد شوك 2ـ درصورت تغيير رنگ عضو پس از برقراري جريان خون، سموم به تمامي بدن انتشار مي‌يابد).

4ـ تزريق سرم به هر مصدوم از ضروريات است.

5ـ مراقبت از لهيدگي ها، كنترل خونريزي و ضربه هاي مغزي .

6ـ بي حركت كردن شكستگي ها و معاينه و مراقبت از ستون مهره ها.

7ـ آماده كردن براي حركت ( بسته بندي كردن).

8ـ حركت .



توجه:

تنها زماني مجاز به حركت دادن مصدوم بدون رعايت موارد فوق مي باشيم كه خطر مضاعفي جان مصدوم را تهديد كند.


دستورات ايمني :

1ـ هر جزء ساختمان داراي محاسبات مهندسي مي باشد ، پس بدون مشورت اقدام به تغييرات در ساختمان نبايد كرد.

2ـ وسايل سنگين در روي تراس ها و سقف ها بدون كسب مجوز مهندسي ممكن است ايجاد آوار نمايد.

3ـ بار بيش از حد روي سقف ها قرار ندهيم مانند، ساختمان هايي كه براي جشن ها و مهماني ها يا سخنراني ساخته نشده، ولي به اين منظور مورد استفاده قرار مي گيرند.